آشنایی با انواع سهنظام دستگاه تراش
آشنایی با انواع سهنظام دستگاه تراش : سه نظام دستگاه تراش یکی از اجزای کلیدی در ماشینهای تراش است که برای نگهداشتن و ثابت کردن قطعهکار در حین عملیات تراشکاری استفاده میشود. در ادامه توضیح کاملی درباره سهنظام، انواع، اجزا، کاربردها و نکات مربوط به آن ارائه میشود :
تعریف سهنظام : سهنظام (Chuck) یک ابزار نگهدارنده است که روی اسپیندل دستگاه تراش نصب میشود و با استفاده از فکهای متحرک، قطعهکار را محکم نگه میدارد. این ابزار امکان چرخش قطعهکار با سرعت بالا و دقت زیاد را فراهم میکند تا عملیاتهایی مانند تراشکاری، سوراخکاری، رزوهزنی و غیره انجام شود.
اجزای سهنظام : سهنظام از بخشهای زیر تشکیل شده است:
بدنه (Body): قسمت اصلی سهنظام که فکها و مکانیزمهای داخلی در آن قرار دارند. بدنه معمولاً از فولاد یا چدن مقاوم ساخته میشود.
فکها (Jaws): فکها قطعات متحرکی هستند که قطعهکار را نگه میدارند. فکها میتوانند به صورت داخلی (برای گرفتن قطر خارجی) یا خارجی (برای گرفتن قطر داخلی) تنظیم شوند.
فکهای سخت (Hard Jaws): برای قطعات با شکل منظم و دقیق.
فکهای نرم (Soft Jaws): برای قطعات حساس یا نامنظم که نیاز به تنظیم خاص دارند.مکانیزم حلزونی (Scroll Mechanism): سیستمی که حرکت فکها را به صورت همزمان و هماهنگ کنترل میکند.
سوراخهای نصب: برای اتصال سهنظام به اسپیندل دستگاه.
آچار سهنظام: ابزاری برای باز و بسته کردن فکها و تنظیم موقعیت آنها
انواع سهنظام
سهنظامها بر اساس نوع طراحی، کاربرد و مکانیزم به انواع مختلفی تقسیم میشوند:
الف : سهنظام خودکار (Self-Centering Chuck) فکها به صورت همزمان و خودکار به مرکز حرکت میکنند.برای قطعات استوانهای یا متقارن مناسب است. این مدل رایجترین نوع سهنظام در تراشکاری می باشد .
ب : سهنظام مستقل (Independent Chuck) هر فک به صورت جداگانه تنظیم میشود. برای قطعات نامتقارن یا غیراستوانهای مناسب است.تنظیم آن زمانبر است اما انعطافپذیری بالایی دارد.
ج : سهنظام هیدرولیکی یا پنوماتیکی (Hydraulic/Pneumatic Chuck) با فشار هیدرولیک یا پنوماتیک کار میکند.برای تولید انبوه و سرعت بالا مناسب است.دقت و نیروی نگهدارندگی بالایی دارد.
د : سهنظام کولت (Collet Chuck) برای قطعات کوچک و با دقت بالا استفاده میشود.کولتها معمولاً برای نگهداشتن ابزار یا قطعات ظریف به کار میروند.
ه : سهنظام مغناطیسی (Magnetic Chuck) برای قطعات آهنی استفاده میشود و با نیروی مغناطیسی قطعه را نگه میدارد.بیشتر در سنگزنی یا تراشکاری خاص کاربرد دارد .
و : سهنظام چهار فک (Four-Jaw Chuck) مشابه سهنظام مستقل، اما با چهار فک.برای قطعات پیچیده و نامنظم مناسب است .
کاربردهای سهنظام
سهنظام در موارد زیر استفاده میشود:
تراشکاری: برای برادهبرداری و شکلدهی قطعات فلزی یا غیرفلزی
سوراخکاری: نگهداشتن قطعه برای ایجاد سوراخ با مته
رزوهزنی: ایجاد رزوههای داخلی یا خارجی
کارهای خاص: مانند تراش قطعات نامنظم یا غیراستوانهای
مزایا و معایب سهنظام
مزایا
انعطافپذیری بالا در نگهداری انواع قطعات.
دقت بالا در مرکز کردن قطعه (بهویژه در نوع خودکار).
امکان تعویض سریع فکها برای کاربردهای مختلف.
دوام و مقاومت بالا در برابر فشار و سایش.
معایب
تنظیم سهنظام مستقل زمانبر است.
سهنظامهای هیدرولیکی یا پنوماتیکی گرانقیمت هستند.
نیاز به نگهداری و روغنکاری منظم برای جلوگیری از سایش
نکات مهم در استفاده از سهنظام دستگاه تراش
- انتخاب نوع مناسب: بسته به شکل و جنس قطعهکار، نوع مناسب سهنظام را انتخاب کنید.
- تنظیم دقیق: برای جلوگیری از لرزش و افزایش دقت، فکها باید به طور یکنواخت تنظیم شوند.
- نگهداری: سهنظام باید مرتب تمیز و روغنکاری شود تا از زنگزدگی و سایش جلوگیری شود.
- ایمنی: هنگام باز و بسته کردن فکها یا نصب قطعه، از خاموش بودن دستگاه مطمئن شوید.
- بررسی فکها: فکهای فرسوده یا آسیبدیده باید تعویض شوند تا دقت کار حفظ شود.
انتخاب سهنظام مناسب
برای انتخاب سهنظام مناسب باید به موارد زیر توجه کنید:
اندازه قطعهکار: قطر و طول قطعه باید با ظرفیت سهنظام سازگار باشد.
نوع عملیات: تراشکاری، سوراخکاری یا رزوهزنی.
جنس قطعه: قطعات نرم یا سخت نیاز به فکهای خاصی دارند.
سرعت تولید: برای تولید انبوه، سهنظام هیدرولیکی مناسبتر است.
دقت مورد نیاز: برای کارهای دقیق، سهنظام کولت یا خودکار توصیه میشود.
سایزهای سهنظام دستگاه تراش
سایزهای سهنظام دستگاه تراش معمولاً بر اساس قطر بدنه سهنظام یا حداکثر قطر قطعهکاری که میتواند نگه دارد، تعیین میشود. این سایزها بسته به نوع دستگاه تراش (دستی، CNC، صنعتی یا کارگاهی) و کاربرد آن متفاوت هستند. در ادامه، انواع سایزهای رایج سهنظام و توضیحات مرتبط ارائه شده است:
سایزهای استاندارد سهنظام
سهنظامها معمولاً در سایزهای زیر تولید میشوند (قطر بدنه سهنظام بر حسب میلیمتر یا اینچ):
80 میلیمتر (3 اینچ):
مناسب برای دستگاههای تراش کوچک و کارهای ظریف.
برای قطعات با قطر کم (معمولاً تا 50 میلیمتر).
کاربرد در کارگاههای کوچک یا تراشکاریهای دقیق.
100 میلیمتر (4 اینچ):
سایز رایج برای دستگاههای تراش خانگی یا نیمهصنعتی.
مناسب برای قطعات با قطر حداکثر 80 میلیمتر.
125 میلیمتر (5 اینچ):
برای دستگاههای تراش متوسط.
مناسب برای قطعات با قطر تا حدود 100 میلیمتر.
160 میلیمتر (6 اینچ):
یکی از پرکاربردترین سایزها در کارگاههای صنعتی.
برای قطعات با قطر تا 130-140 میلیمتر.
200 میلیمتر (8 اینچ):
مناسب برای دستگاههای تراش بزرگتر.
برای قطعات با قطر تا 180 میلیمتر.
250 میلیمتر (10 اینچ):
برای تراشکاری قطعات بزرگتر در کاربردهای صنعتی.
مناسب برای قطعات با قطر تا 220 میلیمتر.
315 میلیمتر (12 اینچ):
برای دستگاههای تراش سنگین و صنعتی.
برای قطعات با قطر تا 280-300 میلیمتر.
400 میلیمتر (16 اینچ) و بالاتر:
برای دستگاههای تراش بسیار بزرگ و صنعتی.
مناسب برای قطعات بزرگ مانند شفتهای سنگین یا قطعات ماشینآلات صنعتی.
سایزهای غیراستاندارد
برخی سهنظامها به صورت سفارشی برای دستگاههای خاص یا کاربردهای ویژه ساخته میشوند. این سایزها ممکن است شامل:
سهنظامهای بسیار کوچک (مثل 50 میلیمتر) برای کارهای جواهرسازی یا میکروتراشکاری.
سهنظامهای بسیار بزرگ (مثل 500 میلیمتر یا بیشتر) برای صنایع سنگین مانند کشتیسازی یا توربینسازی.
ظرفیت نگهداری فکها
سایز سهنظام تنها به قطر بدنه محدود نمیشود، بلکه به ظرفیت فکها (داخلی و خارجی) نیز بستگی دارد:
گرفتن خارجی (External Clamping): حداکثر قطری که فکها میتوانند از بیرون نگه دارند.
گرفتن داخلی (Internal Clamping): حداکثر قطری که فکها میتوانند از داخل نگه دارند. برای مثال، یک سهنظام 160 میلیمتری ممکن است بتواند قطعهای با قطر خارجی 140 میلیمتر و قطر داخلی 50-120 میلیمتر را نگه دارد (بسته به نوع فک).
انتخاب سایز مناسب
انتخاب سایز سهنظام به عوامل زیر بستگی دارد:
اندازه قطعهکار: قطر و طول قطعه باید با ظرفیت سهنظام سازگار باشد.
نوع دستگاه تراش: دستگاههای کوچک معمولاً سهنظامهای 80 تا 125 میلیمتری و دستگاههای صنعتی سهنظامهای 200 میلیمتری یا بزرگتر استفاده میکنند.
کاربرد: کارهای ظریف نیاز به سهنظام کوچکتر و کارهای سنگین نیاز به سهنظام بزرگتر دارند.
نوع فکها: فکهای نرم یا سخت و تعداد فکها (سه یا چهار فک) بر ظرفیت نگهداری تأثیر میگذارند.
نکاتی که باید به آن توجه داشت
تطابق با اسپیندل: سایز سهنظام باید با نوع اتصال اسپیندل دستگاه (مانند فلنج، رزوه یا مخروطی) سازگار باشد.
وزن سهنظام: سهنظامهای بزرگتر وزن بیشتری دارند و ممکن است برای دستگاههای سبک مناسب نباشند.
استانداردهای جهانی: برخی برندها (مانند Röhm، Kitagawa، یا Schunk) ممکن است سایزهای خاص خود را داشته باشند، اما استانداردهای DIN یا ISO معمولاً رعایت میشوند
سایزهای سهنظام دستگاه تراش از 80 میلیمتر تا 400 میلیمتر و بیشتر متغیر هستند و انتخاب آنها به نوع دستگاه، اندازه قطعهکار و کاربرد بستگی دارد. سایزهای 125، 160 و 200 میلیمتری از پرکاربردترینها در کارگاهها و صنایع هستند. برای انتخاب دقیق، باید مشخصات دستگاه و نیازهای پروژه را بررسی کنید.
دیدگاهتان را بنویسید